Adet Sancısı (Dismenore)
Adetin hemen öncesinde başlayan ve adet sırasında da devam eden kasıklarda kramp tarzında oluşan ağrılara Adet sancısı (Dismenore) denilmektedir. Kadınların neredeyse % 50 ye yakınında bu şikayet vardır.Hatta bu şikayeti olan kadınların yaklaşık % 10 kadarında normal günlük yaşantısını bile engelleyecek şiddete ulaşabilmektedir.
Adet sancıları sebeplerine göre Primer ve Sekonder olarak iki sınıfa ayrılmıştır.
Primer Dismenore
Herhangi bir organik sebebe bağlı olmayan sadece adet sırasında duyulan ağrılardır. Adet olmaya başladıktan sonraki 6 ay ile 2 yıl içerisinde başlar. Karın alt bölgesinde kıvrandırıcı tarzda ağrılardır. Bacaklara doğru yayılabilir.Beraberinde baş ağrısı,bulantı,kusma,sinirlilik gibi şikayetler de eşlik edebilir. Bu yakınmalar adet başlamadan birkaç saat önce başlar ve 2 -3 gün devam edebilir.
Bu ağrıların nedeninin rahim kaslarında üretilen prostoglandin denilen maddeyle bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Prostoglandin isimli madde rahimde kasılma,sinir uçlarında hassasiyete neden olmaktadır. Genetik faktörler de bu ağrılarda etkilidir. Bu tip adet sancıları 30 yaşından sonra şiddetini azaltır ve doğum yaptıktan sonra da daha ağrısız hale dönüşür. Yine de az da olsa reglden 1 gün önce başlar ve 1 - 2 gün sonra azalır ve geçer.
Tedavi: Ağrı kesiciler ilk tercih edilen seçeneklerdir. En çok mefanemik asid ve ibuprofen ve naproksen içeren ağrı kesiciler ilk tercih edilir. Aslında bu ilaçları adet başlamadan önceki krampların hissedildiği dönemde başlayıp adet süresince de tekrarladıkça alınmalıdır. Diğer bir alternatif tedavi doğum kontrol ilaçlarıdır. Bu ilaçlar da adet sancısını etkili bir şekilde yok etmektedir. Alternatif olarak da bitkisel ilaçlar adet sancıları için uygulandığında iyi sonuçlar alınabilmektedir.
Bu grupta özellikle ağrı kesici ilaçları adet başlamadan 2 - 3 gün önce kullanmanın adet ağrılarını kesmede daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Hatta ağrı kesici ile beraber 1 hafta önceden B vitamini kullanmanın da ağrı eşiğini yükselterek ağrı duyulmasını azalttığı pratik uygulamada çok etkin olduğu görülmüştür.
Yine başka önlemler olarak adet kanaması öncesinde kafein içeren çay, kahve, kola gibi içeceklerden uzak durmak gereklidir. Aşırı yorgunluk, sinirlik ve üşütme gibi durumlarda da adet sancıları çoğalmaktadır. Bu durumlar da dikkate alınırsa daha rahat bir adet dönemi yaşayabilirsiniz.
Sekonder Dismenore
Bu grupta adet sancısının nedenleri organik bir hastalığa bağlı olarak gelişmiştir. Bu gruptaki hastalar daha önceden yıllarca süren rahat adet dönemlerinden sonra başlayan adet sancıları yaşamaktadırlar. Mesela 25 - 30 yaşına kadar rahat adet dönemleri yaşayan bir bayanda sonradan sancılı adetler olmaya başlar. Bu gruptaki hastalarda adet sancısı adetten birkaç gün önce başlar ve tüm adet süresi boyunca devam eder.Menopoza girene kadar bile devam etmektedir.
Bu grupta en çok görülen sebep endometriyozis denilen problemin olmasıdır. Adenomyozis, rahim içinde myom olması, ters rahim gibi durumlar da sekonder dismenorenin diğer sık görülen nedenleridir. Diğer nedenler olarak rahimdeki enfeksiyonlar,yumurtalıkta kistleri ve spiral kullanımı da sayılabilir.
Tedavi: Ağrı kesiciler kullanılabilir, doğum kontrol ilaçları pek faydalı olamayabilir. Sekonder dismenorede tedavi sebebe göre yapılmalıdır. Mesela Endometriosis varsa danazol, progesteron ve doğum kontrol ilaçları kullanılmaktadır. Miyom vekistler varsa bunların tedavisi uygulanır. Spiral varsa çıkartılıp takip edilir. Bir hormonlu spiral olan Mirena; Progesteron içerdiği için adet sancıları olan vakalarda tercih edilmelidir, etkili bir şekilde bu sancıları azalttığı bilinmektedir. Yine hastanın enfeksiyonu varsa ona yönelik tedaviler yapılmalıdır.